Rynek biotechnologiczny w Polsce

Biotechnologię uważa się za jeden z najbardziej innowacyjnych sektorów gospodarki na świecie. Oczekuje się, że osiągnie on wartość 727.1 mld dolarów do 2025 roku, według raportu Grand View Research. Wszystko wskazuje także na to, że również Polska będzie szła tym śladem, gdyż według danych GUS za lata 2011-2016, liczba przedsiębiorstw prowadzących działalność w dziedzinie biotechnologii rosła ostatnimi laty dość intensywnie.

Wielkość i wartość rynku biotechnologicznego

W 2011 roku było 91 firm, a w 2016 roku było ich już dwa razy tyle – ich liczba wyniosła 184. Nakłady wewnętrzne poniesione w 2016 roku przez przedsiębiorstwa na działalność biotechnologiczną wyniosły 761.1 mln zł, tj. o 23.1% mniej niż rok wcześniej. Ponadto, w 2016 r. działalność badawczą i rozwojową prowadziło aż 238 podmiotów. Tutaj nakłady wewnętrzne poniesione na działalność B+R w dziedzinie biotechnologii w 2016 r. wyniosły 652.3 mln zł i były jednak niższe o 23.3% do roku poprzedniego.

W 2016 r. najwięcej firm biotechnologicznych było zlokalizowanych w województwie mazowieckim (ok. 21.1%), następnie w dolnośląskim (ok. 13.6%) oraz w wielkopolskim (ok. 13%). Po jednej firmie w województwie podlaskim i zachodniopomorskim, natomiast w województwie świętokrzyskim nie działała żadna firma biotechnologiczna. Ten stan rzeczy jest ściśle powiązany z liczbą jednostek naukowych, a także szkół wyższych zlokalizowanych w każdym województwie.

Na rynku biotechnologicznym dominują małe firmy, zatrudniające 49 i mniej osób. W latach 2011-2016 było ich średnio o 27.7% więcej niż tych średnich i dużych, zatrudniających 50 i więcej osób. W samym 2016 roku, było ich odpowiednio 109 i 75.

Liderzy rynku biotechnologicznego

Wiodącymi firmami na polskim rynku biotechnologicznym są, jak wynika z danych GPW na początku 2018 r.:

1. Celon Pharma,
2. Mabion,
3. Selvita.

Pierwsza z nich wyrosła z leków generycznych, a jej wartość wyniosła 1,61 mld zł. Firma Mabion posiada technologię tworzenia leków biopodobnych, a wartość jaką osiągnęła to 1.59 mld zł. Ostatnia, jest krakowską spółką typu drug discovery (odkrywania leków) i na polskiej giełdzie została wyceniona na około 0.8 mld zł.

Dotacje i wsparcie

Rząd, widząc potencjał w biotechnologii nie pozostaje obojętny i prowadzi działania, wspierające ten sektor. Jednym z nich są udzielane przez instytucje publiczne środki, które w latach od 2011-2015 prawie nieprzerwanie wzrastały zarówno dla jednostek naukowych, jak i dla przedsiębiorstw biotechnologicznych. Porównując lata krańcowe tego okresu, te pierwsze zaliczyły wzrost otrzymanych od instytucji publicznych środków finansowych z 259 195,8 tys. zł do 393 840,5 tys. zł (ok. 34.2%), a drugie z 11 820 tys. zł do 33 745.1 tys. zł (ok. 65%).

Co więcej, z dniem 1 stycznia 2017 r. weszła w życie „mała” ustawa o innowacyjności, która wprowadziła ulgi podatkowe dla małych  i średnich przedsiębiorstw biotechnologicznych. Ustawa uprościła również procedury związane z nabywaniem przez naukowców wyników swoich badań, którzy są zatrudnieni na uczelniach publicznych lub w instytutach Polskiej Akademii Nauk.

Rząd planuje również podjęcie prac w ramach Programu Rozwoju Biotechnologii, który miałby być zachętą dla przedsiębiorców, zarówno krajowych jak i zagranicznych do zwiększenia zaangażowania kapitałowego w Polsce, w projekty biotechnologiczne o charakterze innowacyjnym. Również ze strony polskiego rządu planowane jest utworzenie Instytutu Biotechnologii Farmaceutycznej. Stanowiłoby to odpowiedź na raport GUS, z którego wynika, że w latach 2014–2016, na drugim miejscu w zakresie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w Polsce był przemysł farmaceutyczny (45%), zaraz po przemyśle górnictwa ropy naftowej i gazu ziemnego (66.7%).

Szanse i zagrożenia

Zdaniem badaczy głównym kierunkiem rozwoju biotechnologii jest w tej chwili opracowanie nowych metod terapeutycznych lub diagnostycznych w chorobach związanych z układem nerwowym, chorobach nowotworowych, a także chorobach cywilizacyjnych.

Niestety, jak w każdej branży są i bariery. Jak wynika z badania przeprowadzonego dwa lata temu pt. „Biotechnologia w Polsce. Branżowy punkt widzenia” przez Deloitte:

„Respondenci wskazali, iż najistotniejszym ograniczeniem dla rozwoju branży jest ograniczony dostęp do środków finansowych. Tym niemniej prawie połowa z nich oceniła warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej jako umiarkowane i dobre z możliwością poprawy w kolejnym roku”.

Przyszłość polskiej biotechnologii zapowiada się jednak bardzo obiecująco. Jeden z liderów na polskim rynku biotechnologii przemysłowej, firma Biotechnika, podpisała kontrakt z amerykańską Red River Biorefinery na projekt i dostarczenie technologii dla Biorafinerii w Dakocie Północnej. Tym samym, doszło do największego transferu autorskiej technologii z Polski do Stanów Zjednoczonych w dziedzinie biogospodarki i energii odnawialnej. Wartość projektu wyniosła ok. 80 mln dolarów.

Autor: Sebastian Gaca

Źródła:

[1] Biotechnologia i nanotechnologia w Polsce w 2016 roku

[2] Biotechnologia na giełdzie. Dlaczego inwestycja w spółki z tej branży różni się od innych, które znasz

[3] Biotechnologia szansą dla innowacyjnej gospodarki

[4] Biotechnologia w Polsce. Branżowy punkt widzenia

[5] Biotechnology Market Worth $727.1 Billion By 2025 | Growth Rate: 7.4%

[6] Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce w latach 2014-2016

[7] „Mała” ustawa o innowacyjności – nowe prawo i korzyści dla biotechnologii

[8] Polska biogospodarka trafia za ocean. Jest rekordowa inwestycja!

[9] Polskie firmy biotechnologiczne pracują nad stworzeniem innowacyjnych leków i terapii. Problemem jest brak funduszy